(23.02.1935-30.09.2011)
Fotograf, grafik, twórca miniatur rzeźbiarskich. Jeden z najbardziej oryginalnych polskich twórców drugiej połowy XX wieku. W swoim krakowskim studio skonstruował własny mikrokosmos, składający się z kolekcji przedmiotów, fotografowanych technikami bez użycia aparatu, zbliżającymi jego fotografie do grafiki oraz technik mieszanych. Zajmował się fotoreportażem, dokumentując powojenną rzeczywistość w Krakowie i innych miastach Polski.
Marek Piasecki urodził się w Warszawie w 1935 roku, a po powstaniu warszawskim wraz z rodzicami przeniósł się do Krakowa. W trakcie II Wojny Światowej Piasecki uczył się rysunku i malarstwa, w tym czasie otrzymał także swój pierwszy aparat. Po wojnie zaczął uczęszczać do szkoły powszechnej, a następnie (1948-49) odbył praktyki w laboratorium fotograficznym. W tym czasie odwiedzał też Krakowskie Szkoły Artystyczne gdzie uczył się technik malarskich, oraz poznawał członków Grupy Krakowskiej.
Krótko po przyjęciu na studia historii sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim (1952) Piasecki został aresztowany z powodów politycznych i skazany na 6 lat więzienia. Z powodu złego stanu zdrowia wyszedł na wolność w 1953 roku i większość czasu spędzał w sanatoriach, gdzie aktywnie zajmował się fotografią.
Narzucony na artystów socrealizm nie przeszkodził utworzeniu się w Polsce podziemnej sceny artystycznej. W latach 50. i 60. Piasecki miał wiele wystaw indywidualnych i zbiorowych. W 1955 kontynuował studia oraz zaprzyjaźnił się z Mironem Białoszewskim, którego przedstawienia fotografował. W 1958 roku został członkiem II Grupy Krakowskiej. Jego prace publikowane były w magazynach artystycznych takich jak „Fotografia”, był też fotoreporterem „Tygodnika Powszechnego”, „Stolicy” i „Świata Młodych”. W fotografii dokumentalnej inspirował się ‘czarnym realizmem’ zajmującym się dokumentowaniem szarej, pozornie nieatrakcyjnej wizualnie rzeczywistości, wywodzącym się z włoskiego neorealizmu.
Według Dobromiły Błaszczyk prace Piaseckiego to „subiektywne wizje-kompozycje”. Wyróżniają się one zróżnicowaniem stosowanych przez niego technik. W 1955 roku Piasecki stworzył pierwsze heliografie: fotogramy oparte na technice zaproponowanej przez Man Raya w latach 20., polegające na umieszczaniu przedmiotów bezpośrednio na papierze światłoczułym, bez użycia aparatu. W wyniku tego procesu powierzchnia przykryta przez obiekt jest biała, a naświetlone części obrazu czarne. „Malarstwo chemiczne” artysty było punktem wyjścia dla jego eksperymentów z innymi technikami: jego „miniatury” powstawały przez malowanie chemikaliami po światłoczułym papierze. Używał tuszu i doklejał różne elementy , a także poddawał fotografie działaniu wysokich temperatur. W latach 1955-1959 artysta zaczął tworzyć kompozycje przestrzenne poprzez umieszczanie znalezionych przedmiotów w specjalnie konstruowanych gablotach.
Studio Piaseckiego w Krakowie wypełnione było pudłami kolekcjonowanych przez artystę przedmiotów, głównie lalek, zamieniając się w rodzaj „dzieła-habitatu”. Piasecki wystawiał też w Szwecji wypełniające jego studio przedmioty, były to m. in. prace Mój Pokój w Lund i Mój Pokój w Södertälje.
Jednymi z najbardziej rozpoznawalnych prac artysty są Lalki, które Piasecki podglądał jak bohaterów swoich reportaży, a ich ciała poddawał rozczłonkowaniu. Ich fragmenty często oprawiał albo zamykał w gablotach: co można odczytywać jako symbol opresji (więzienie), ale też próbę ochrony przed światem zewnętrznym. Jego zmienione postrzeganie ludzkiego ciała mogło wynikać z tragicznego doświadczenia wojny w latach swojego dzieciństwa, które w tamtym okresie wpłynęło na wielu twórców.
W 2008 roku Galeria Sztuki Zachęta zaprezentowała wystawę indywidualną poświęconą jego twórczości. Następnie jego prace prezentowane były na wystawach w Poznaniu (Galeria Piekary, 2016) i w Londynie (Mummery + Schnelle, 2014) i znajdują się w zbiorach m.in. Muzeum Narodowego w Krakowie, Muzeum Narodowego w Warszawie, Malmö Museum w Malmö, Modern Musset w Sztokholmie oraz kolekcjach prywatnych na całym świecie.
Marek Piasecki zmarł w Lund (Szwecja) w 2011 roku. W tym samym roku jego prace zakupione zostały przez nowojorskie Museum of Modern Art. (MoMA).
Anna Juszczyk
Bibliografia:
Błaszczyk, Dobromiła. „Antyfotograficzna Mikrogalaktyka.” In Marek Piasecki. With Care. Poznań, 2017.
Iversen, Margaret. “Marek Piasecki.” In Marek Piasecki. London, 2014.
Kordjak-Piotrowska, Joanna. „Spotkanie Oko w Oko.” In Marek Piasecki, Fragile. edited by Joanna Kordjak-Piotrowska. Warszawa, 2008.
Łuczak, Dorota. “Materialność obiektu fotograficznego.” In Marek Piasecki. With Care. Poznań, 2017.
Sady, Małgorzata. “The Secret Rituals of Piasecki’s ‘Theatre of Dolls’.” In Marek Piasecki. London, 2014.
Wróblewska, Magdalena. Marek Piasecki. Culture pl., 2011.
