Maria Chrząszczowa (18.06.1913 Warszawa – 29.01.1979 Warszawa) znana jest przede wszystkim z fotografii architektury, głównie Warszawy. Do jej najważniejszych osiągnięć należy dokumentacja zburzonej stolicy Polski wykonana w 1945 roku.
Urodziła się w rodzinie warszawskich przemysłowców, jako najstarsza z trzech córek Marii z domu Gebethner i Józefa Pfeiffera. Ukończyła popularną wówczas szkołę Kowalczykówny i Jaworkówny, gdzie zdała maturę. Z fotografią zetknęła się podczas kontynuacji nauki w dwuletniej Miejskiej Szkole Sztuk Zdobniczych w Warszawie.
We wrześniu 1934 roku wyszła za mąż za Michała Chrząszcza, posiadacza majątku ziemskiego w Rudzach pod Krakowem. Jej ojciec we wspomnieniach pisał: „Miałem tylko jedno zastrzeżenie – co do ślubu z Chrząszczem – każda panna wychodna w mieście nie miała w ogóle pojęcia o życiu na wsi i o roli jaką będzie musiała spełniać po zamążpójściu za obywatela ziemskiego. Więc postawiłem warunek, że ślub będzie się mógł odbyć dopiero po odbyciu praktyki gospodarczej przez Marysię”.
Maria Chrząszczowa urodziła dwoje dzieci – Andrzeja i Marię. Mimo zmiany miejsca zamieszkania i trybu życia nie przestała fotografować, a nawet robiła to coraz intensywniej. Fotografowała wydarzenia rodzinne, rejestrowała życie wsi, po urodzeniu syna dokumentowała jego rozwój. Tuż przed wybuchem wojny, w sierpniu 1939 roku, udało jej się wrócić do rodziców, do Warszawy. Jej mąż wyruszył na front, gdzie zaginął bez wieści na wschodnich obszarach Rzeczpospolitej. Fotografka wojnę spędziła w Warszawie, pracując u „Foto Grogera” przy Radzie Głównej Opiekuńczej.
Niemal wszystkie wykonane przed wojną fotografie spłonęły w czasie wojny. Najwcześniejszy, zachowany zbiór to dokumentacja ruin Warszawy. Silny ładunek symboliczny i emocjonalny tych zdjęć wyróżnia je spośród innych wykonanych wówczas dokumentacji. Wśród ikonicznych kadrów trzeba wymienić Matkę Boską Warszawską, czy obrazy pokazujące opustoszałe wnętrza zniszczonych mieszkań. 17 prac z tego cyklu pokazanych zostało na słynnej wystawie Warszawa Oskarża. Duża część tego archiwum znajduje się w zbiorach Muzeum Historycznego Miasta st. Warszawy.
Pod koniec 1945 roku Chrząszczowa dokumentowała obóz koncentracyjny w Auschwitz a później Wrocław, Jelenią Górę, Kłodzko. Po powrocie do Warszawy aż do połowy lat 70. pracowała w zawodzie fotografki, m. in. w Polskiej Agencji Prasowej, pracowni „Foto-Service” przy Marszałkowskiej 8, którą prowadziła Kazimiera Funkiewiczowa, oraz w Przedsiębiorstwie Wystaw i Targów, gdzie dorabiała jako retuszerka.
W latach 1953-1974 prowadziła pracownię fotografii w katedrze Architektury Polskiej Politechniki Warszawskiej. Ogromny zespół zdjęć architektury, przechowywany w zasobach Politechniki, pokazuje, że wykonywała nie tylko fotografie będące narzędziem pomocniczym dla wykładowców i studentów, ale dokumentowała też niereprezentacyjne zaułki miejskie, podwórka czy przedmieścia. W tym czasie powstało również wiele zdjęć współczesnej architektury, mających wymiar nie tylko dokumentacyjny ale też artystyczny.
Pochłonięta pracą zawodową wystawiała rzadko, m.in. na Ogólnopolskich Wystawach Fotografiki.Jej zdjęcia znalazły się w albumach: Sześcioletni plan odbudowy Warszawy (1950); Ogrody polskie Gerarda Ciołka (1954); MDM (1955); Sandomierz (1956); Zamki śląskie Bohdana Querqina (1957); Architektura drewniana w Polsce (1961) Witolda Krassowskiego. Drukowała w czasopismach „Stolica”, „Architektura” i „Kobieta”, gdzie w numerze 15 z 1949 roku opublikowała wiersz poświęcony tragedii warszawskiego getta pt. Ulica Miła.
Niektóre z jej zdjęć opatrzone są pseudonimem „Stefan”, którego używała jako godło na konkursach. Od 1952 roku była członkiem ZPAF.
