podcast

W dziewiątym odcinku podcastu Fundacji Archeologia Fotografii odkrywamy wraz z Weroniką Kobylińską fascynującą historię Joanny Helander – fotografki i dokumentalistki, której życie pełne było nieoczekiwanych zwrotów akcji. Zaczynając w Rudzie Śląskiej, przez studenckie bunty w Krakowie, aż po emigrację do Szwecji, Helander konsekwentnie łączyła osobiste doświadczenia z uniwersalnym komentarzem społecznym. Przedstawimy jej twórczość - od surowych, a jednocześnie poetyckich dokumentów życia codziennego w PRL, przez portrety wybitnych postaci polskiej kultury, aż po książkę „Baby patrzą”, która z czułością uchwyciła codzienność kobiet.

W kolejnym odcinku podcastu „Na Rewersie” Mikołaj Chmieliński opowiada o zupełnie nowym archiwum w zbiorach Fundacji Archeologia Fotografii - spuściźnie Zofii Nasierowskiej (1938 - 2011). Nie będzie to jednak odcinek o portretach polskich gwiazd kina, teatru, sceny muzycznej czy literatury, z których najbardziej znana jest fotografka. Zwrócimy się ku wcześniejszej twórczości, z lat studenckich, a więc fotografiom z podróży do Włoch i Francji wykonanych na fali odwilży roku 1956.  Nasierowska publikowała je na łamach szeroko dystrybuowanego pisma młodzieżowego „Dookoła Świata”, którego redakcja brała sobie za cel przybliżanie kultur z całego świata. Które fotografie młodej utalentowanej fotografki trafiły do pisma? Jak były opisywane przez redaktorów? Na te pytania odpowiemy w niniejszym odcinku.

Zofia Chomętowska (1902-1991) po wielkim sukcesie wystawy „Warszawa oskarża!”, zaprezentowanej w Muzeum Narodowym w Warszawie w 1945 roku, zdecydowała się na emigrację. Najpierw znalazła się we Francji, potem we Włoszech, by w końcu odnaleźć dom w Argentynie. Fotografka na trzy dekady w zasadzie zarzuciła działalność fotograficzną i stała się osobą anonimową. W drugiej połowie lat 70. jednak jej fotografie Warszawy otrzymały drugie życie - Polska przypomniała sobie o ich walorach dokumentalnych i tożsamościotwórczych. Odkrycie twórczości Chomętowskiej nad Wisłą wywołało w dalszej kolejności wybuch zainteresowania biografią fotografki w Argentynie. W siódmym odcinku podcastu „Na Rewersie” Mikołaj Chmieliński przygląda się wycinkom prasowym z lokalnej prasy, które zebrała sama artystka. Co Argentyńczycy pisali o Chomętowskiej? Jaki obraz Polski kreowali na podstawie spotkania z nią i jej twórczością? Przekonacie się w tym odcinku.

Odkryj świat, w którym fiaty i suszarki do włosów stają się bohaterami sztuki, a elektryczne koce przekształcają się w bohaterów intrygujących kompozycji fotograficznych. W latach 70. XX wieku, w środku socjalistycznej Polski, Danuta Rago zrobiła coś, co wydawało się niemożliwe: z nudnej rzeczywistości fotografii reklamowej stworzyła spektakl wyobraźni. W tym odcinku podcastu „Na rewersie” przyglądamy się, wraz z Weroniką Kobylińską, jak Danuta Rago zmieniła oblicze polskiej fotografii reklamowej. Dlaczego jej zdjęcia były tak odważne? Jaką historię skrywa zdjęcie z sesji zdjęciowej wykonanej na warszawskim lotnisku Okęcie? I co sprawiało, że każdy przedmiot w jej obiektywie nabierał magicznego wymiaru? Zanurz się w tej fascynującej opowieści i usłysz, jak zwykłe, codzienne przedmioty mogą stać się niezwykłe.

W piątym odcinku „Na rewersie” podejmujemy ponownie i rozwijamy wątek amerykański z bogatego dorobku Danuty Rago (1934 - 2000) poruszony na wystawie „Fabryka złudzeń. Fotografie Danuty Rago”, pokazywanej w galerii FAF na Chłodnej 20 na jesieni 2023 roku. Wówczas zaprezentowaliśmy fotoreportaż z ulic Nowego Jorku wykonany przez Rago w 1965 roku. Tym razem Mikołaj Chmieliński opowie o podróży reporterki z 1961 roku. W 1961 roku Rago wcieliła się w rolę korespondentki dziennika „Sztandar Młodych”, w którego redakcji pracowała. Polskim czytelnikom relacjonowała, w formie zarówno fotograficznej, jak i tekstowej, wielkie tournée Państwowego Zespołu Ludowego Pieśni i Tańca „Mazowsze”. Nie skupiała się jednak wyłącznie na koncertach, recenzjach, informacjach o frekwencji, zaprezentowanych tańcach i strojach. Swój pobyt wykorzystała, by przyjrzeć się również z bliska codzienności w Stanach Zjednoczonych. Do jakich wniosków doszła? Dowiecie się w tym odcinku.

W czwartym odcinku podcastu „Na rewersie” kontynuujemy nasze rozważania nad twórczością Zofii Raczkowskiej (1932 - 2013). Tym razem jednak do naszego archiwum na Chłodnej 20 w Warszawie zaprosiliśmy wnuczkę fotografki Dorotę Pabel, która postanowiła zaopiekować się spuścizną swojej babci, a także dziadka - Mirosława Raczkowskiego (1927 - 2020). Jak obszerne są to archiwa? Czy są uporządkowane? Czy Zosia Raczkowska była rzeczywiście tak żywiołowa i niezależna, jak często ją opisywano? Jakie miała sposoby, by wkupić się w łaski koni, które fotografowała? Jak to jest być wnuczką wybitnej fotografki? Te, i inne, pytania zada Dorocie archiwista Fundacji Mikołaj Chmieliński.

W trzecim odcinku podcastu „Na rewersie” Mikołaj Chmieliński opowiada o zupełnie nowym archiwum, które od 2025 roku będzie prezentowane w Wirtualnym Muzeum Fotografii - internetowej bazie Fundacji Archeologia Fotografii. Jest to spuścizna po Zofii Raczkowskiej (1932 - 2013), która specjalizowała się w nietypowym temacie fotograficznym - zdjęciach koni. W odcinku prześledzimy kolejne etapy kariery fotografki - przełomowe momenty, sukcesy na arenie polskiej i międzynarodowej, zrządzenia losu, które pomogły jej rozwinąć skrzydła. Spojrzymy w końcu na same fotografie - raz bardziej dokumentalne, innym razem wręcz malarskie. Przedstawienia koni arabskich, koników polskich, koni fiordzkich… A także owiec, psów, kotów, żubrów i innych zwierząt.

W drugim odcinku podcastu „Na rewersie” przyglądamy się postaci Marii Chrząszczowej (1913 - 1979), która po wojnie dokumentowała zrujnowaną oraz stopniowo odbudowywaną Warszawę. Nie ograniczała się przy tym jedynie do zdjęć architektury. Okiem czujnej kronikarki obserwowała również życie codzienne mieszkańców stolicy, była wrażliwa na pojedyncze wykwity piękna i radości na gruzach zniszczonego miasta.  Część z tych fotografii trafiała na łamy opiniotwórczych wówczas czasopism - „Stolicy” i „Kobiety”. Wraz z Mikołajem Chmielińskim z Fundacji Archeologia Fotografii sprawdzimy, które zdjęcia reporterki mogły i mogli podziwiać czytelniczki i czytelnicy tych gazet, a także jakie podpisy, eseje i narracje im towarzyszyły.

Pierwszy odcinek podcastu "Na rewersie" to nie tylko przedstawienie koncepcji „archeologii fotografii”, ale też praktyczne porady, jak przyczynić się do wydłużenia życia własnej kolekcji zdjęć. Jeśli zastanawiacie się, jakie działania wdrożyć by dawne fotografie przetrwały kolejne pokolenia, ten materiał jest właśnie dla Was. Dowiecie się, jakie znaczenie i wyzwania wiążą się z wybuchową nitrocelulozą i czym jest konserwacja prewencyjna. Razem dr Weroniką Kobylińską z Fundacji Archeologia Fotografii odkrywamy tajniki ochrony fotograficznego dziedzictwa oraz zaglądamy na Chłodną – do fizycznej siedziby czytelni FAF i do cyfrowego repozytorium z kolekcją 87 tysięcy zdjęć, czyli Wirtualnego Muzeum Fotografii, gdzie znajdują się m.in. fotografie Zofii Chomętowskiej. Posłuchaj i przekonaj się, że każde zdjęcie skrywa więcej, niż widać na pierwszy rzut oka, bo wiele kryje się… na rewersie!