Antoni Zdebiak

(30.05.1951-29.06.1991)

Fotograf, aktor i performer. Zajmował się fotografią reportażową, reklamową, teatralną i fotografią mody. Autor zdjęć na okładki płyt czołowych polskich zespołów lat 80., m.in. Budki Suflera, Republiki, Siekiery i Urszuli. Wieloletni współpracownik tygodnika „Perspektywy”. Najważniejsza jednak była dla niego własna twórczość — większość projektów artystycznych powstała w latach 80.

Antoni Zdebiak urodził się w Puławach. Tam skończył liceum. W latach 1969-1970 był aktorem Teatru Wizji i Ruchu Jerzego Leszczyńskiego. Teatr ten „stał się jednym z najciekawszych zjawisk w zakresie teatru eksperymentalnego; teatru, w którym podstawowym środkiem wyrazu jest ludzkie ciało (źródło http://teatrnn.pl/leksykon/node/2394/teatr_wizji_i_ruchu). Tam Zdebiak poznał podstawy pantomimy i pracy z ciałem, które rozwijał m.in. podczas warsztatów z Jerzym Grotowskim. W tym samym czasie, wspólnie z aktorami m.in. Piotrem Cieślakiem i Jadwigą Jankowską założył w Puławach eksperymentalną grupę, gdzie wspólnie pracowali według metod opracowanych przez Grotowskiego.

Teatr, ruch i ciało pozostały dla niego jedną z najważniejszych inspiracji i sposobów wyrazu, także w twórczości fotograficznej. Fotografią zaczął interesować się na początku lat 70. Był samoukiem. Pierwsze prace reporterskie opublikował w 1971 r. w prasie lubelskiej („Kamera”, „Kurier”). W tym samym roku przyjechał do Warszawy, gdzie szybko otrzymał pracę fotoreportera w tygodniku „Perspektywy”, z którym związany był w latach 1973-77.

W 1978 r. wyjechał do Paryża, gdzie zajmował się przede wszystkim fotografią mody, uczył się i współpracował z Krzysztofem Pruszkowskim. W latach 1979-81 współpracował z miesięcznikami „Scena”, „Teatr” oraz tygodnikami „ITD” i „Razem”, w 1982 r. z włoską Agencją Prasową ANSA. Dwa lata później otrzymał dwie nagrody w Ogólnopolskim Konkursie Fotografii Prasowej. W tym samym roku został członkiem Związku Polskich Artystów Fotografików.

W latach 80. zajmował się przede wszystkim fotografią reklamową, mody i teatralną (portrety aktorów, dokumentacje spektakli, zdjęcia plakatowe). Fotografował dla Teatru Wielkiego w Warszawie i Warszawskiej Opery Kameralnej. Był też stałym współpracownikiem m.in Budki Suflera, Urszuli, Republiki, Siekiery, Osjana, Majki Jeżowskiej. Robił zdjęcia na okładki płyt, do folderów, sesje, dokumentacje koncertów i zdjęcia na plakaty. Jest autorem zdjęć na okładki płyt m.in. Siekiery: „Jest Bezpiecznie / Misiowie Puszyści” (1985), „Nowa Aleksandria” (1986); Urszuli: „Urszula” (1983) „Malinowy król” (1984); Budki Suflera: „Czas Czekania, Czas Olśnienia” (1984), „Ratujmy co się da” (1989), „Giganci tańczą” (1986); Republiki: „I-Ching” (1983), „Nieustanne tango” (1984), „Świnie” (1986).

Najważniejszy okres twórczości artystycznej rozpoczął się w 1984 roku. Wiele z jego projektów miała charakter performensu — jednak były to zawsze działania, które powstały wyłącznie na użytek fotografii. Celem powołania tych wydarzeń był obraz lub seria obrazów. Antoni Zdebiak był reżyserem i choreografem tego procesu, zwykle także aktorem. Większość prac powstawała w domu artysty lub w Męćmierzu — niewielkiej wiosce nad Wisłą tuż obok Kazimierza Dolnego. Z 1984 roku pochodzi projekt, znikającego mężczyzny sfotografowanego na białym tle, jeden z niewielu przykładów męskiego aktu w polskiej fotografii. Zdjęcia z tego projektu były wykorzystane na okładce płyty Budki Suflera „Czas Czekania, Czas Olśnienia”. Stworzył kilkanaście projektów artystycznych, tylko kilka z nich było wystawianych za jego życia.

W archiwum Antoniego Zdebiaka znajdują się setki autoportretów, wykonywanych w różnych sytuacjach i momentach życiowych. Większość to witkacowskie sesje, podczas których odgrywał emocje i wcielał się w różne postaci. Wybrane z autoportetów zgromadził w „Księdze Twarzy”— autorskiej książce, przygotowanej ręcznie w trzech egzemplarzach.

W 1989 roku wyjechał do Londynu. Tam fotografował, projektował i przygotowywał scenografię dla Teatru Małych Form. Przede wszystkim jednak uczył się w szkole filmowej. Studiował Media Production Services in Advanced Television/Video Post-Production Techniques and Television / Video Cameras Operation and Lighting System. Podczas studiów zrealizował dwa filmy dokumentalne, jeden o rozpoczynającym karierę bokserską Jemeńczyku nazywanym Prince, drugi o wytwórni whisky w Glenfiddich. W Londynie mieszkał, z przerwami, do połowy 1991 r. Zginął w Polsce, w wypadku samochodowym w 1991 r.