Prace nad archiwum

W połowie 2010 roku zorganizowana została wizyta w Buenos Aires, gdzie przechowywana jest archiwum rodzinne Zofii Chomętowskiej. Dzięki tej podróży udało się oszacować wielkość archiwum i przetransportować znaczną jego część do Polski. Sprowadzono wszystkie negatywy, przechowywane w wykonanej specjalnie w tym celu, drewnianej skrzynce, część zachowanych pozytywów oraz albumy z wycinkami prasowymi zbierane przez Chomętowską od początku lat 30.

Archiwum negatywów Chomętowskiej składa się z 120 pudełek, w każdym jest średnio około 50 klatek, co pozwala oszacować liczbę negatywów na około 6000 z lat 1929-1960. Znaczna większość, oprócz tych z lat 50. i 60. to negatywy na podłożu nitrocelulozowym. W wyniku konsultacji z norweskimi konserwatorami zdecydowaliśmy się zmienić system przechowywania pojedynczych klatek, odtąd każda klatka przechowywana jest oddzielnie, w ręcznie wykonanej kopercie z papieru bezkwasowego, zapewniającymi maksymalny dopływ powietrza. Koperty przechowywane są w pudle z tektury z odpowiednimi atestami. Opracowywanie negatywów było pracą żmudną i wymagającą niezwykłej precyzji. Konieczne było przecinanie podwójnych i potrójnych klatek, ręczne wycinanie kopert i ostrożne umieszczanie w nich negatywów. Dodatkowo niezbędna była dokładność przy nadawaniu sygnatur. Po zakończeniu procesu przygotowania do digitalizacji i samego skanowania wszystkie negatywy umieszczane są w fundacyjnej bazie on-line. W tym zbiorze było wiele bezcennych negatywów, zarówno z wczesnego okresu twórczości Chomętowskiej, z Polesia, jak i z jej podróży po Europie z przełomu lat 20/30 oraz późniejszych, już powojennych, pozwalających odkryć późną Chomętowską i jej argentyńskie zdjęcia.

Jednym z ciekawszych materiałów w argetyńskim archiwum była seria siedmiu zeszytów w kratkę, z powklejanymi wglądówkami dotyczącymi Warszawy. W zeszytach były zarówno zdjęcia z okresu przedwojennego, jak i dokumentacja zrujnowanego miasta i początki odbudowy, wszystko opatrzone autorskim komentarzem. W zeszytach było średnio około 300 zdjęć. Cały ten materiał został zeskanowany: każda strona i każde zdjęcie oddzielnie. Zeszyty po opracowaniu zostały odesłane do Buenos Aires. Na podstawie tego materiału powstała m. in. książka pod redakcja Karoliny Ziębińskiej- Lewandowskiej Kronikarki. Obecnie trwają prace nad umieszczeniem jednego, wybranego zeszytu w Internecie.

Istotnym elementem archiwum jest zbiór ponad 1300 odbitek, z których znaczna część powstała w ramach pracy Zofii Chomętowskiej dla Wydziału Turystyki Ministerstwa Komunikacji. Są to zdjęcia z terenu niemal całej II Rzeczpospolitej, choć przeważają fotografie z terenów południowych i wschodnich. Odbitki te, przechowywane pierwotnie w papierowych kopertach zachowały się w umiarkowanym stanie. Większość była znacznie wygięta, część posiadała widoczne ślady po kleju. Odbitki zostały oddane do konserwacji, następnie zeskanowane i przełożone do melineksowych koszulek archiwalnych i do pudeł. Cały materiał został zidentyfikowany i dokładnie opisany i umieszczony w fundacyjnej bazie on-line. Obecnie trwają prace nad wydaniem albumu prezentującego ten materiał.

W archiwum Zofii Chomętowskiej znajdują się również albumy z wycinkami prasowymi, zbierane i wklejane przez samą artystkę. Jest to bezcenny materiał, zbierający recenzje, wzmianki i artykuły z przestrzeni niemal pięćdziesięciu lat. Albumy zostaną poddane konserwacji i przełożone do archiwalnych pudeł.